Высакосны год [Хоку і танка]

Сіўчыкаў Уладзімір

Высакосны год

Хоку і танка

Шляхетны стыль

Мілая, згадай:

Веяла цёплай вясной,

І вішні цвілі.

Калыхнуў я галіну, —

Белы цвет асыпаў нас.

Максім Багдановіч

Ёсць яна, ёсць (!) — прастора маральнай устойлівасці, у якой жывуць малюнкі разважлівых эмоцый і нараджаюцца адпаведныя гэтым малюнкам словы, і ў выніку з’яўляюцца запісы, пазбаўленыя непатрэбнага зместу.

Менавіта з прасторы маральнай устойлівасці прыйшло да нас нацыянальнае хараство, і прыйшлі тыя творцы, для якіх непарушны закон: спачатку неабходна стаць чалавекам, а потым ужо паэтам, пісьменнікам...

Палоннік гэтае прасторы, Уладзімір Сіўчыкаў напісаў кнігу “Высакосны год”, якой характэрна вабнасць дакладных занатовак, а таксама ўвага да сціплага, простага і чалавекалюбнага.

Кніга дастаткова тужлівая па інтанацыі, але ў тузе, як аднойчы заўважыў яе аўтар, жыве “нязведаная слодыч...”

І разам з тым душэўны склад “Высакоснага года” святочна-бачлівы.

Паэт успрымае будзённае жыццё, як свята, якое дадзена дзеля асалоды, працы і мастацкага асэнсавання.

Адсюль і разуменне: творчасць павінна быць менавіта святочна-бачлівай (г.зн. — дапытлівай).

Уладзімір Сіўчыкаў ведае, што творчасці шкодзіць шматслоўе і ўпэўнены, што ў спасціжэнні жаданага дастаткова некалькі радкоў.

Ён па-майстэрску выкарыстоўвае сціслую вершаваную форму і, цудоўна адчуваючы гукавую пластыку трох- і пяцірадкоўяў, пакідае ў чытацкай памяці яскравыя знакі запамінальнае красы:

Пралескі сумна палетак аглядаюць ля руін Крэва.

Новая кніжка Уладзіміра Сіўчыкава — своеасаблівы каляндарны сшытак, слоўны памінальнік, лірычна-прыватны дыярыуш, маляўнічы дзённік:

Пярэсты мятлік і восенню хоча жыць — п’е паспешліва з хрызантэмы расінкі марознаю раніцай.

Уладзімір Сіўчыкаў умее выштукоўваць узоры стылявой абачлівасці і кампазіцыйнай дыпламатычнасці.

Складнасць мыслення — выяўная рыса гэтай кніжкі.

Яна створана мастаком, якому ўласцівы шляхетны стыль паводзін, самавіты выгляд, паважнасць у гаворцы і маўчанні, этычныя адносіны да людзей, вера ў нацыянальнае хараство, шанаванне фамільнай прыгажосці, захапленне ўніверсальнасцю беларускай прасодыі, выбудоўванне свайго жыцця паводле сумленных правілаў...

Вясна

* * * На крыжавінах срэбных тэлеантэнаў сумуюць гракі. * * * Стрэліў вугольчык на бляху каля грубкі. Стома сыходзіць… * * * У хвалях Плісы цеплаэлектрацэнтраль рабацініцца... * * * Дочкі заўзята гуляюць у класікі. Прасохлы асфальт. * * * Пралескі сумна палетак аглядаюць ля руін Крэва. * * * Прачыненая грубка – ссівелы попел. Рукапіс згарэў. * * * Сустрэў суседа з паўнюткімі вёдрамі пры Нехаёўцы. * * * Кроплі з-пад крана марна ў бяссонні лічу... Схібіў, зноў пачаў… * * * Звіняць жаўрукі… Ляжу на ўскрайку поля. Прыемна вельмі. * * * Бярозавы гай. Смак гаркавых лісточкаў. Важкі хрушч гудзе. * * * Нат і хвіліны спакою не зазнала маці ў самоце. * * * Шматгалосы гуд базарнай Камароўкі. Лопат галубоў. * * * Разгарнуў дзённік... Дзень адышоў у нябыт, бы кропля ў пясок. * * * Чытаю Басё, Такубоку – скла-да-юц- ца танка й хоку. * * * Як ніцавокі жалезабетонны ДОТ дзівіцца на рунь. * * * Свята, якое штораніцы з табою, – кубачак кавы. * * * На тратуары малой малюю крэйдай мажнога зубра. * * * Жоўты пясочак. Пры Курапацкіх соснах трасу будуюць!.. * * * Валун халодны. Багоўка на далоні. Сяджу ля става. * * * “Добрая душа”, -- пачуў пра свайго сябра. Ціхая радасць. * * * Імглістым ранкам з-за хмар зірнула сонца. У сэрцы радасць. * * * Спалоханай пташ- кай з нагруднай кішэні пэйджар заціўкаў. * * * Адзін у купэ. Краявіды маленства мігцяць за акном. * * * Дым над вадою… На хвалях сноў вандрую ў сваё маленства. * * * Сакавіцкім днём зазірнуў у люстэрка плыткай лужыны і надта дзіваваўся бяздоннасці нябёсаў. * * * Чацьвёрты сезон не шчыруе суседка на дачных сотках – амаль не адыходзіць ад састарэлай маці. * * * Вельмі прыемна наўздагад разгарнуўшы том старадаўні ў алгарытме радкоў родную пазнаць душу. * * * Штучныя кветкі, велікоднае яйка, кропля ў кілішку, недагарак свечачкі – нацюрморт Радаўніцы. * * * Мадэль якая ў салоне гадзіннікаў – механічная або электронная – пакажа шчаслівы час? * * * Гляджу скрозь шыбу пасля доўгай хваробы -- пялёсткі вішань фарбуюць дахі ў сцягі бел-чырвона-белыя… * * * Ясна, відочна выблісне думка ў паўсне. “Ранкам згадаю…” Прачнешся на досвітку – знікла без следу! Шкада… * * * Вусце Жодзінкі. Адарваў аерыну – гаркавы прысмак пяшчотнага парастка нагадаў мне маленства.

Лета

* * * Утульны дворык... Першыя кроплі дажджу – пахне асфальтам. * * * Сад занядбаны, дол у пялёстках вішань. Ветраны вечар. * * * Апала вішня – і ў шарую гадзіну дзень абярнуўся. * * * Ледзь дакрануўся да дзьмухаўца – і адчуў: вецер над светам. * * * Вадасховішча... Вяслую ўздоўж чароту – лапочуць качкі. * * * Стаю ў лоджыі. Скончыўся цыганскі дождж. Рыпіць фрамуга. * * * Сярод палеткаў валуны пры трох дубах. Рэзкі крык сойкі… * * * Закінуў вуду – выпрабоўваю ўдачу. Чакаю знаку… * * * Вільготны вецер. Лунае цюль фіранкі. Гучыць Вівальдзі. * * * Знікае ў цемры ды зноў пад лампіёнам кажан крыляе. * * * Валошку згледзеў -- і рады той сустрэчы ў чужой старонцы. * * * Які шкіпінар выгнаў цябе з-пад зямлі, крот-небарака? * * * Закіпае джэм… Восы апаноўваюць мядовы вечар. * * * За каласочак схапіўся для падтрымкі ў хвіліну расстання. * * * Бензінавыя вясёлкі на асфальце -- прайшла залева. * * * Мятлікаў палёт абуджае паляну ў сонечных промнях. * * * Вясёлка знікла, і падалося раптам – сябрук пакінуў. * * * Перад дажджом паспеў накрыць дрывотню рубероідам. * * * Зумкае ў цемры камарыха-крывасмок… Якая прыкрасць! * * * Ступіў у цемру з-пад паветкі веранды… Пах медуніцы! * * * Спякотны дзень. Вераб’і купаюцца у пясочніцы. * * * Натоўп вірлівы… Пух ліпне, твар казыча – цвітуць таполі. * * * Пакой паўцёмны, напяты вэлюм гардзін – дынная поўня. * * * Абрысы хмарак відаць і праз шчыліны. Ляжу ў адрыне. * * * Ускраек мора… Аскепачкі бурштыну знаходжу зрэдку. * * * Батанічны сад… Углыб сажалкі адплыў спалоханы карп. * * * Мелісы й мяты назбіраў на гарбату ў суботні вечар. * * * Перапыніся – шапоча штось лістота пад сонцам жніўня. * * * Усміхаюся, скрозь вейкі пазіраю на Барселону. * * * Мяккая ўсмешка – павучок уверх папоўз ліпеньскім ранкам. * * * Сонца з-за хмары няпэўна пазірае. Спорны грыбасей. * * * Фольгу з дзьмухаўцом пад пляшачным аскепкам – “сакрэцік” ў пяску – паказваў я сяброўцы… Колькі мінула гадоў?! * * * Белыя перлы ружовымі сталіся ў сонечных промнях: на парэчках зіхацяць кроплі грыбнога дажджу. * * * Сарваны ветрам з вясельнага картэжу паветраны шар па бетоне паскакаў, а на газоне… лопнуў! * * * Па-над кар’ерам пры Валоўшчыне Малой скавыча вецер. Замаркочаны пясок струменіцца між пальцаў. * * * Заслаўскі кірмаш віруе гаманліва. Дзесь непадалёк сном тысячагадовым забылася Рагнеда.

Восень

* * * Імжысты ранак... Зноўку пішу краявід на пустым пляжы. * * * Густа чмель гудзе ў медунічным водары. Вечар верасня. * * * Можа прачнешся, станеш спадарожнікам, сонны матылёк? * * * Занядбаны сад суседняга лецішча… Бабця хварэе. * * * Збуцвелі кветкі. Ападае насенне, нібыта слёзы. * * * Асенні вечар. Засунуў юшку ў печы. Адпачываю… * * * Калючы ржэўнік. Мусібыць да лецішчаў палёўкі імкнуць. * * * Амаль нячутны далёкі гул ад шашы… Позняя восень. * * * Сёння болей на гадзіну спацьмем – пера- ход на зімні час! * * * Зграбаю лісце пад слівай зашэрхлае ў восеньскім садзе… * * * Іржэўнік колкі, як зваротны шлях пакут. Нудны краявід. * * * Паркан фарбую. Саспелай вішні колер заспакойвае. * * * Як і пазалетась песціць маю далонь глянец каштана. * * * Кінуў жалудоў у фантан з жабоцькамі старасвецкі дуб. * * * Дочкі шукаюць каштаны ў лістоце ў парку Купалы. * * * Згалелі клёны. Вусцішнасць пануе зноў ля сцен Каложы. * * * Крачаць вароны па-над садам згалелым. Восеньскі вецер. * * * Лысая гара… Праглядаю пры печы тоўсты часопіс. * * * Ветразь-парасон мяне ўпотай штурхануў. Стылая слата. * * * Венера-зорка, напэўна ж, дзесьці й сёння дзеці слёзы льюць? * * * Прывідным ранкам прасакоча сарока над лісцем глогу. * * * Кубак забыты на цыраце ў альтанцы. Мжака цярусіць. * * * Грэюцца коткі на капотах машын. Празрысты ранак. * * * На дым гаркавы дзівуецца малеча. Бульбоўнік паляць. * * * Апала лісце, ды скрозь вецце яблыні ледзь бачны кляштар. * * * Кошка-прыблуда жаласліва яўкае… Дачы спусцелі. * * * Пабагацелі прыбіральшчыцы ў двары – важкія гурбы залатое лістоты шторання намятаюць. * * * Аж да гарышча па цаглянай сцяне плюшч ускараскаўся! Асфальт у лодачках барвістых лісточкаў. * * * Мабыць, утульна будзе ўзімку засынаць і чайным ружам пад лапнікам яловым дый пахкім пілавіннем. * * * Заструменіўся дымок па-над комінам у хаце напроці — напэўна ж, заначуе Віталь Мікалаевіч… * * * Выкруцілася на аўчынным халаце, які я скінуў, трохколерная Тайга… Сніць роднасную блізкасць? * * * Ідзём далёка... Хто падкажа, дзе канец гэтага шляху? З дрэў на зямлю сцякае лісце бясконцым дажджом.

Зіма

* * * Глінтвейн згатую – брат абяцаў пад вечар з-за гары прыйсці. * * * Яшчэ імгненне не раставай у хмарах, кволы маладзік! * * * У творы чужым угледзеў сваю думку – прыкра і ўсцешна. * * * Кудзеркі хмараў падсвечвае малочны ліхтар месяца. * * * Святы – хвіліны, калі адчуваю: праца ўдаецца. * * * Яблык самотны між галінак свеціцца Бетлемскай зоркай… * * * Ранішні водар. Джэзва вабіць спакусна – кава з бальзамам. * * * Сённяшні смутак, нібы шэрань, што ранкам кладзецца ў двары. * * * Мо застануцца нікім не пачутыя словы і думкі? * * * Колькі сядзібаў змянілі гаспадароў на дачах! Сумна… * * * Ці не халодна табе, плюшч, туліцца да бетоннай сцяны? * * * Неспадзеўны снег – святочны і маркотны на смагардзе дрэў. * * * О, немаўлятка, што табе прыснілася?! Аж здрыгануўся... * * * Патушыў святло і пачуў – снег падае. Ноч па-над краем. * * * Воран вяшчуе на бляшаным вільчыку пра стылую ноч. * * * Зябкая вада. Заснуць не можа мэва – гайдаюць хвалі. * * * Паліклініка... У стомленых паглядах – цяжар чакання. * * * Гартаю альбом на лецішчы пры грубцы. Снежаньскі вечар. * * * Золкам марозным гатую па-ўсходняму каву з карыцай. * * * Жорсткая шэрань. Па-за мною – доўгі цень. Стаю самотны. * * * Малако з мёдам – найсаладзейшы ўспамін пасля прастуды. * * * Цень таго смутку на плечы апусціўся адліжным ранкам. * * * Няўжо й сёлета сустракацьмем Новы год зусім без снегу?! * * * Ва ўтульным крэсле высцягнулася котка, вурчыць ва ўнісон са старою лядоўняй -- электрастатычны джаз. * * * Зноў не патрапіў у ігольнае вушка з першага разу! Акуляры здымаю – ніцавокасць мінае. * * * Дыхтавы шкробат рыдлёвак на асфальце пабудзіў мяне сутонлівай раніцай. Пэўна – ноччу выпаў снег! * * * Даўняя стужка З-пад аўтаадказчыка. Гукаюць да мяне тыя, што ўжо адышлі – Уладзімір Жыжэнка… * * * Лёгкі перастук колаў на стыках рэек, свіст электрычкі чуваць марозным ранкам з паўстанка “Зялёнае”.

Пра аўтара

Уладзімір Сіўчыкаў (Мінск, Беларусь)

Нарадзіўся ў 1958 годзе ў Жодзіне.

Мае адукацыі мастака і філолага.

Настаўнічаў, працаваў мастаком-афармляльнікам, журналістам, выдавецкім рэдактарам. Цяпер займаецца выдавецкай справаю.

Выступае ў друку з 1982 года як паэт, празаік, перакладчык і драматург.

Хоку і танка Уладзіміра Сіўчыкава друкаваліся ў газетах “Літаратура і Мастацтва”, “Наша ніва”, “Чырвоная змена”, у часопісах “Беларусь”, “Бярозка”, “Дзеяслоў”, у паэтычных зборніках “Круглы год”, “Лагодны промень раніцы”.

Uladzimir Siŭchykaŭ (Minsk, Belarus)

Born in 1958, in Zhodzina, Mіnsk Region. An artist and a philologist by education. Worked as teacher, designer, journalist and editor in publishing house.

Publishes his poetry, prose, translations and drama plays since 1982.