Было дзесяць гадзін раніцы.

Затхлае паветра памяшкання паліцэйскай управы было напоўнена тымі цяжкімі пахамі, што бываюць у пакоях, якімі карыстаюцца дваццаць чатыры гадзіны ў суткі.

Капітан Біл Махоні, чалавек, якому нядаўна пайшоў шосты дзесятак, невялічкага росту, але спрытнага розуму, узняў на ўвайшоўшага Зума цёмныя праніклівыя вочы і задуменна паглядзеў на яго.

— Сяржант Громлі, — сказаў ён, — хоча прад'явіць вам абвінавачванне за дапамогу злачынцу.

— І хто ж злачынца?

— Маладзіца па прозвішчы Пэйн.

Зум раздражнёна пастукаў цыгарэтай па стале, чыркнуў запалкай па падэшве чаравіка, запаліў і рэзкім рухам рукі выпстрыкнуў запалку.

— Сяржант Громлі, — сказаў ён, — небяспечны чалавек. Небяспечны як для бязвінных, так і для вінаватых.

— Ён самы лепшы дапытчык у нашым аддзеле, — спакойным голасам працягваў капітан Махоні.

— Магчыма.

— І ён сказаў мне, што вы перашкаджалі яму весці следства па справе Пэйн.

— Ён казаў праўду. Я сапраўды гэта рабіў.

— Справа сур'ёзная, Зум. Было распараджэнне дазваляць вам супрацоўнічаць з намі, паколькі вамі заўсёды валодала моцнае пачуццё справядлівасці і вы дапамаглі разблытаць некалькі складаных спраў. Але вы паводзіце сябе так, што мы будзем вымушаны пазбавіць вас прывілеі.

Капітан Махоні ніколі не гаварыў такім спакойным тонам, як у стане раз'юшанасці. Зум быў знаёмы з ім многа гадоў блізкага сяброўства, заснаванага на ўзаемнан павазе. І ўсё ж капітан Махоні адным з першых быў бы вымушаны прызнацца ў тым, што практычна нічога не ведае пра гэтае дзіўнае з'едлівае стварэнне, выбраўшае ў якасці хобі патруляванне начных вуліц і сованне носа ў справы, звязаныя з расследаваннем незвычайных злачынстваў. Сідні Зум глядзеў на дымеўшы канец цыгарэты.

— Баюся, Зум, што буду вымушаны папрасіць вас вярнуць знак, які мы вам далі як добраахвотнаму памочніку паліцыі, і пазбавіць адпаведнага пасведчання. На жаль, ведаючы правілы, вы самі іх парушылі.

Сідні Зум дастаў з кішэні названыя рэчы, перадаў іх Махоні і ўздыхнуў.

— Я прадбачыў гэта і рады. Я змагу зрабіць больш, змагаючыся супраць паліцыі, чым супрацоўнічаючы з ёй.

Ён рэзкім рухам разагнуў сваю даўжэзную постаць на поўны рост і шырокімі крокамі пайшоў да дзвярэй. Ён ужо ўзяўся за ручку, калі спакойны голас капітана Махоні парушыў напружаную атмасферу кабінета.

— Гэтага, — сказаў ён, — вымагае мой абавязак як афіцэра паліцыі. А цяпер, ці не мог бы ты мне сказаць як сябар, чаму ты злоўжываў даверам нашага аддзела?

— Таму што, — адказаў Зум, — Громлі ўжо амаль што абдурыў бязвінную жанчыну і гатоў быў прышыць ёй забойства.

— І ўсё ж яму гэта ўдалося.

— Не, не ўдалося.

Капітан выцягнуў з кішэні сігару і, не спяшаючыся, адкусіў канец. Яго чорныя з агеньчыкамі вочы глядзелі на Зума з задуменнай цікаўнасцю.

— Ты ведаеш, хто забіў Гары Пэйна? — спытаў ён.

— Не. Але я ведаю, хто яго не забіваў.

Капітан Махоні запаліў сігару.

— На жаль, мяне там не было мінулай ноччу.

— Шкада, што цябе там не было, капітан.

Вочы Махоні бліснулі скрозь першае колца блакітнага дыму ад сігары.

— Таму што калі б я быў там, то павінен быў зразумець, што галоўная мэта твайго ўмяшання было дабіцца, каб цябе выштурхнулі прэч. Я ўявіў бы сабе, што ты хацеў выйсці з пакоя, не звярнуўшы на сябе ўвагу, і выбраў менавіта такі шлях.

Сідні Зум крутануўся, пайшоў сваімі шырокімі крокамі назад да крэсла, сеў і засмяяўся.

— Біл, — сказаў ён, — добра, што цябе там не было. Ты занадта разумны.

Капітан Махоні па-ранейшаму сядзеў у крэсле. Ён паволі, задуменна пакамечыў сігару, потым зірнуў сваімі чорнымі вачыма на ястрабіны твар Сідні Зума.

— І ў мяне склалася ўражанне, што ты хочаш, каб цябе пазбавілі паўнамоцтваў на ўжыванне сілы, бо плануеш неўзабаве ўжыць яе і не хочаш на сваім шляху сутыкнуцца з якімі б там ні было пачуццямі этыкі.

Зум нічога не сказаў у адказ. Некалькі хвілін яны палілі моўчкі.

— Біл, — сказаў нарэшце Сідні Зум, — ты ж чалавек. Ты хочаш раскрыць справу аб забойстве Пэйна?

— На думку Громлі, — старанна падбіраючы словы, загаварыў капітан Махоні, — гэта зусім ясная справа, але ты і твой адвакат перашкаджалі збору доказаў, і цяпер можа так здарыцца, што іх акажацца недастаткова для абвінавачвання.

Зум нахіліўся бліжэй да суразмоўцы.

— Калі ты выкладзеш свае карты на стол, Біл, я пастараюся высветліць для цябе гэту справу.

— Калі я выкладу карты на стол, — спытаў капітан, — ці выкладзеш ты свае?

— Не! — адразу выбухнуў у адказ Зум.

— Чаму не?

— Таму што, — хмыкнуў Зум, — я не збіраюся гуляць мечанай калодай.

— На тваю думку, жанчына не вінаватая.

— Я ўпэўнены ў гэтым.

— Калі мы па-ранейшаму будзем дамагацца абвінавачвання гэтай жанчыны ў забойстве, а потым выявіцца, што гэта памылка, будзе закрануты гонар паліцыі, — паволі сказаў Біл Махоні.

Сідні Зум зразумеў, што атрымаў перамогу.

— Апранай капялюш, Біл, — сказаў ён.

Капітан Махоні ўзяўся за капялюш.

— І куды?

— Да дома Гары Пэйна на Ўэст-Эдамс. Я павяду машыну на малой хуткасці, каб ты мог па дарозе расказаць, што вышукала паліцыя.

— Сяржанта Громлі хапіў бы ўдар, калі б ён даведаўся, што я зараз раблю, — уздыхнуў капітан.

Аднак Махоні быў сведкам уяўных цудаў, створаных Сідні Зумам у многіх папярэдніх выпадках, і, акрамя выказанага ўздыхам жалю, больш ужо не выказваў вагання.

Магутны аўтамабіль Зума ціха павуркваў, на адкідным сядзенні ляжаў, скурчыўшыся, сабака. Капітан Махоні зрабіў сціслы агляд фактаў, устаноўленых паліцыяй.

Даўняя сямейная варожасць. Трэба думаць, што стары Пэйн быў чалавекам, які меў дачыненне, па меншай меры, да аднаго забойства. У яго быў сын, Эдвард. Эдвард закахаўся ў Еву, тую самую маладзіцу. Пэйн выгнаў хлопца з дому. Хлопец заняўся нейкім бізнесам, звязаным з каштоўнымі камянямі, — купля-продаж. Справы ішлі добра. Потым аднойчы яго забілі, зусім нечакана.

— Аказалася, што нічога не было застрахавана. Маладая жанчына засталася ўдавой. На руках у яе аказаўся запас каштоўных камянёў, які трэба было цяпер прадаць. Яна пачала з зацверджання права на спадчыну, каб тым самым прэтэндаваць на каштоўнасці. Стары ж Пэйн падаў у суд на выканаўцу спадчыны. Выявіліся некаторыя парушэнні закону ў сувязі з шлюбам. Ён пра гэта ведаў увесь час, плануючы калі-небудзь выкарыстаць свае веды ў якасці зброі. Выходзіла, што Ева не была ўдавой яго сына. Такім чынам, выходзіла, што Гары Пэйн быў адзіным застаўшымся ў жывых сваяком. Завяшчання не было. Пэйн заявіў аб сваіх правах на каштоўнасці. Суд прыняў рашэнне на яго карысць. Учора ў другой палове дня камяні перайшлі ва ўладанне Пэйна і яго адваката. У жанчыны на барацьбу не было грошай. Але ў яе засталіся некаторыя старыя рэчы, што належалі нябожчыку мужу. Сярод іх — ключ ад дома. Відавочна, жанчына пракралася ў дом Пэйна, калі ўсе паклаліся спаць, і ўкрала каштоўныя камяні. Аперацыя была б паспяховай, бо ніхто не здагадваўся, што ў яе мог быць ключ. Але яна крыху няўдала пачала ўцёкі і напаролася на крэсла. Гэта разбудзіла старога Пэйна. Ён кінуўся за злодзеем, але ёй удалося вывернуцца і выбегчы з дому. Ён пабег за ёй у піжаме, потым вярнуўся, накінуў вопратку і зноў кінуўся наўздагон. Ён сказаў свайму адвакату, што пазнаў яе, калі яна выбягала на вецер і дождж. Раз'юшаны, ён хацеў злавіць яе на месцы злачынства.

Сідні Зум зірнуў на капітана Махоні.

— Сказаў свайму адвакату? Што ж яго адвакат рабіў там апоўначы?

— Ён жыве ў шматкватэрным доме Пэйна. Пэйн быў стары эксцентрычны дзівак. Займаўся калекцыяніраваннем паштовых марак, першых выданняў і таму падобных рэчаў. Да таго ж ён быў з тых тыпаў, што любяць судзіцца. Судзіўся з суседзямі, з перакупшчыкамі, у якіх купляў рэчы для сваіх калекцый, судзіўся з падрадчыкамі, што брукавалі вуліцы каля яго дома, карацей кажучы, — з усімі. Ён займеў ссівелага старога адваката, якога падабраў недзе на самым дне, і пасяліў у сваім доме. І заўсёды знаходзіў для яго работу. Потым у яго з'явіўся камердынер, той яшчэ тып, падобны на старога бульдога. Ёсць яшчэ кухар-кітаец. Вось такая хеўра. Я б сказаў, цэлая каманда.

Зум кіўнуў галавой.

— Так, — сказаў ён, — прыкладна так я і ўяўляў сабе гэту справу.

Капітан Махоні пранікліва зірнуў на яго.

— Ну, і што ж ты выявіў?

— У кішэнях забітага былі юрыдычныя дакументы, — адказаў Зум, — і найноўшы з іх адносіўся да справы, якую ён распачаў супраць выканаўцы спадчыны, каб атрымаць правы на ювелірныя вырабы, што належалі сыну на момант смерці. У кішэні паліто была копія рашэння суда. Яе знайшоў патрульны.

Вочы капітана Махоні прыжмурыліся.

— Ну, — сказаў ён, — а вось як Громлі ўяўляе гэту справу. Стары Пэйн кінуўся за маладзіцай і дагнаў яе амаль што ля дзвярэй яе кватэры. Ловячы яе, ён ухапіўся за пацеркі з штучных рубінаў, — падарунак мужа. Яна вырвалася, стрэліла ў яго і кінулася да сваёй кватэры. Ахопленая панікай, яна пастаралася пазбавіцца ад камянёў і рэвальвера. Відаць, яна была настолькі ўсхвалявана, што не заўважыла, як парваліся пацеркі ў той момант, калі стары лавіў яе. Баючыся, аднак, што за ёй вось-вось прыйдуць, яна адарвала ад паштовай скрынкі наклейку з сваім прозвішчам і паспяшыла ў сваю кватэру, каб спакаваць рэчы. Калі пачула сірэну, зразумела, што любую жанчыну, якая паспрабуе выйсці з будынка, калі там будзе паліцыя, затрымаюць і пачнуць дапытваць. Таму яна зрабіла выгляд, што да гэтага была ў ложку, а сама чакала, ці з'явіцца паліцыя. Калі б яе не знайшлі, яна б выслізнула з дома ўслед за паліцыяй. Калі ж знойдуць, думала яна, то ўдасца адгаварыцца. Так бы і атрымалася, каб не Громлі са сваімі пытаннямі.

Зум паціснуў плячыма, як бы скідваючы з іх нейкі цяжар.

— Менавіта гэта не спадабалася мне ў Громлі. Ён разумны чалавек, але свой розум скарыстаў не на тое, каб высветліць, што адбылося там у час забойства, а для таго, каб загнаць у пастку жанчыну, гэта не па правілах.

Капітан Махоні механічна ўсміхнуўся.

— Не ўсё ў гэтым свеце робіцца па правілах. Але многае робіцца даволі эфектыўна. Галоўнае — вынік.

— Лухта! — адным словам пракаменціраваў гэта Зум.

— Што, па-ранейшаму верыш у боскую справядлівасць? — спытаў капітан паліцыі.

— Я быў сведкам таго, як нешта падобнае выратавала шэраг бязвінных людзей ад турмы і смяротнага прыгавору, — адказаў Сідні Зум.

Капітан Махоні патрос галавой.

— Табе проста пашэнціла, Зум. Але справа была не ў боскай справядлівасці. Адбылося гэта дзякуючы твайму розуму, а таксама грошам, якіх у цябе дастаткова, каб неабмежавана займацца сваім хобі.

Сідні Зум нічога не сказаў у адказ.

— Вось і прыехалі, — заўважыў капітан Махоні. — Вунь той вялікі дом з жалезнымі варотамі і замком.

Сідні Зум абмежаваўся адной заўвагай.

— Так, — сказаў ён, — менавіта ў такім доме ён і павінен быў жыць.

— Відавочна, ты не адчуваеш асаблівых сімпатый да старога Пэйна.

— Не, не адчуваю. Аб ягоным характары можна меркаваць па твары, нават пасля смерці.

— Свет жа складаецца з розных людзей, Сідні.

У сваім адказе Зум звярнуўся да сімвалаў.

— Самыя розныя расліны растуць у садзе. Але ж пустазелле выдзіраюць.

Капітан Махоні ўздыхнуў.

Сідні Зум раптам вярнуўся да доказаў, якімі карысталіся паліцэйскія ў час следства па гэтай справе.

— Ці знайшлі б яны калі-небудзь жанчыну, каб не пацеркі?

— Ты маеш на ўвазе сінтэтычныя рубіны, што асыпаліся з пацерак?

— Так.

— Думаю, што ўрэшце адшукалі б.

— Але менавіта рубіны саслужылі ролю ключа да разгадкі?

— Натуральна. Яны паказалі шлях ад трупа да ўваходных дзвярэй кватэры.

— Ты маеш на ўвазе шматкватэрнага дома?

— Ну, так.

Сідні Зум утаропіў позірк сваіх вострых ястрабіных вачэй на суразмоўцу, які раптоўна выказаў цікавасць.

— Хіба табе не падалося дзіўным, Біл, што пацеркі былі раскіданы не далей надворных дзвярэй шматкватэрнага дома? І што раскіданы былі настолькі раўнамерна? Чаму не было ніякіх пацерак паміж надворнымі дзвярамі і дзвярамі кватэры маладзіцы?

Біл Махоні засмяяўся.

— Зум, зноў ты са сваімі фантастычнымі тэорыямі.

Зум пацягнуўся, пазяхнуў і ўсміхнуўся.

— Думаю, — сказаў вельмі разважліва капітан Махоні, — што трэба ўжо зайсці ў дом. Ты нават занадта многа чаго мне сказаў — але ж не ўсё.

Зум вылез з машыны, выпрастаўся і глянуў з усмешкай на паліцэйскага.

— Давай.

Яны прыйшлі па бетоннай дарожцы да ганка дома. Паліцэйскі на варце аддаў чэсць капітану і з цікавасцю паглядзеў на Зума. Сабака важна перабіраў лапамі, ідучы побач з гаспадаром.

Дзверы расчыніліся насцеж. У вестыбюлі стаялі двое.

Капітан Махоні назваў іх прозвішчы Зуму хутчэй інфарматыўным, чым прыязным тонам.

— Зум, гэта Сэм Моклі, камердынер, і Лоранс Герхард, юрыст.

Зум кіўнуў галавой, пакрочыў па вестыбюлі і раптам звярнуўся да Моклі і Герхарда:

— Я хачу, каб мне паказалі, па-першае — пакой, з якога вынеслі каштоўнасці, і па-другое — ложак, у якім спаў Гары Пэйн.

Адвакат, сівы мужчына, з хітраватым позіркам, агледзеў бялявымі вачыма цыбатую постаць Зума, поўную надзейна кантралюемай энергіі.

— Правядзі іх, Моклі, — звярнуўся ён да камердынера.

— Сюды, калі ласка, — сказаў той, кіўнуўшы галавой.

Яго выгляд цалкам адпавядаў апісанню, дадзенаму капітанам Махоні — мажны, з вялізнымі рукамі, скалечаным, нібыта ў баксёра, вухам.

— Вось гэты пакой, сэр. Каштоўнасці былі ў патаемным шкафчыку за кніжнай шафай. Толькі некалькі чалавек ведалі пра яго.

Але Сідні Зум нават не глянуў у бок тайніка. Замест гэтага ён стаў на кукішкі і пачаў поўзаць па дыване, уважліва аглядаючы яго па краях, перабіраючы пальцамі кожную цалю паверхні.

Ён цярпліва шукаў штось тры ці чатыры хвіліны. Калі ён і знайшоў нешта, то не падаў знаку. Так жа раптоўна ён устаў на ўвесь рост, потым глянуў на прысутных.

— Спальня, — сказаў ён.

— Сюды, калі ласка, — адазваўся камердынер.

Яны стоўпіліся ў спальні. Гэта быў сыры, халодны пакой, наводзячы на думку пра перарывісты сон і неспакойныя думкі.

Зум агледзеў гэты невясёлы пакой.

— Дзе, — спытаў ён камердынера, — Пэйн трымаў рэвальвер?

Адвакат адкашляўся.

Зум зірнуў на яго.

— Я спытаў у камердынера, — сказаў ён.

Твар у камердынера быў каменны.

— Я не бачыў яго з рэвальверам некаторы час, сэр. У яго быў трыццаць восьмага калібру, «Сміт — Весан», сэр.

Зум шырокімі крокамі падышоў да камоды і пачаў выцягваць шуфляды.

Там былі цёплая бялізна, шкарпэткі грубай вязкі, танныя кашулі. У верхняй шуфлядзе ляжала кардонная скрынка з зялёнай наклейкай на накрыўцы. Па баках яна была пафарбавана пад медзь. Зум выцягнуў скрынку, адарваў верх і вывернуў тое, што было ўнутры. На камоду бліскучым струменем пасыпаліся латуневыя патроны — патроны для аўтаматычнага пісталета сорак пятага калібру.

Адвакат зноў пракашляўся. Потым паціснуў плячыма і адвярнуўся. Зум пільна паглядзеў на капітана Махоні.

— Я хачу бачыць кітайца-кухара.

Капітан Махоні падаў знак камердынеру.

— Пойдзем і пашукаем кухара.

Яны выйшлі з пакоя. Адвакат зноў пракашляўся.

— Збіраецеся нешта сказаць? — спытаў Зум.

— Так, — адазваўся адвакат. — Я хацеў адзначыць, што сёння добры дзень.

Дзверы зноў адчыніліся, і капітан Махоні прывёў у пакой камердынера і кітайца-кухара. Адразу было відаць, што кухар нервуецца.

— А Кім, — назваў яго прозвішча капітан Махоні.

Зум глянуў на кітайца. Той нервова варочаў касымі маслянымі вачыма.

— А Кім, — спытаў яго Зум, — ты разбіраешся ў пісталетах?

А Кім пераступіў з нагі на нагу.

— Шмат разумей, — адказаў ён.

Зум паказаў на кучу патронаў.

— Для якога пісталета яны прызначаны?

— Етыя ўсі падыходзіць да пісталета містала Пэйн. Яго солак пяты, аўтаматычны.

Зум крутануўся на абцасах тварам да адваката.

— Вы складалі завяшчанне Пэйна?

Гэта прагучала хутчэй як канстатацыя факта, чым пытанне. Бялявыя вочы адваката глядзелі на Зума не міргаючы.

— Так, — адказаў ён. — Вядома, я.

— На каго яно было складзена?

Адвакат сцяў вусны.

— Мне было б зручней адказаць на гэта пытанне пасля, і тэт-а-тэт.

Капітан Махоні глянуў на Зума, потым перавёў пільны позірк сваіх цёмных задуменных вачэй на адваката.

— Адказвайце зараз, — сказаў ён.

Адвакат пакланіўся.

— Што ж, добра. Маёмасць, уся, што ёсць — а яна значная, — завешчана ў аднолькавых колькасцях двум слугам — А Кіму і Сэму Моклі.

Кітаец выслухаў навіну з ветлівай мінай на фізіяноміі, цалкам пазбаўленай выразу якога-небудзь пачуцця. Сэм Моклі спачатку слова не мог вымавіць ад здзіўлення.

— Што?! — нарэшце ўсклікнуў ён.

— Я не збіраўся паведамляць вам аб гэтым, пакуль не будзе завершана следства, але Пэйн пакінуў сваю маёмасць вам двум.

— Ён нічога не завяшчаў Еве Пэйн? — спытаў Зум.

— Натуральна, нічога, — адказаў адвакат. — Маладзіца аказалася неверагодна бессумленнай. Яна давала лжывыя паказанні ў час судовага разбору справы аб каштоўнасцях. Яна ўварвалася ў дом і здзейсніла крадзеж з узломам.

Сідні Зум кіўнуў галавой, як бы неахвотна выказваючы згоду.

— Вы калі-небудзь чытаеце Біблію, містэр Герхард?

Яго сівы суразмоўца ўсміхнуўся.

— Я прачытаў яе, — адказаў ён суха.

— Там ёсць адно выдатнае месца, — пракаменціраваў Сідні Зум, — дзе заўважана, што той, хто бязгрэшны, можа кінуць першы камень.

Сцятыя вусны адваката выцягнуліся ў тонкую лінію.

— Калі вы маеце на ўвазе ў сувязі з гэтым нешта асабістае, — рэзка сказаў ён, — то я параіў бы памаўчаць. У нашай дзяржаве ёсць закон супраць паклёпу. Вашы адносіны былі варожыя з першага моманту, як вы зайшлі ў дом.

Было відавочна, што гэты ссівелы ветэран шматлікіхі бітваў у судовых залах займаў вельмі агрэсіўную пазіцыю кожны раз, калі нехта рабіў замах на яго гонар.

— Вы памыляецеся, — сказаў з паклонам Зум. — Мае адносіны такія, якія могуць быць у следчага.

Ён павярнуўся тварам да капітана Махоні.

— Ключ да разгадкі справы аб забойстве знойдзены, — сказаў ён.

Капітан Махоні глянуў на Зума са здзіўленнем.

— Паколькі існуе закон супраць паклёпу, — усміхнуўся Зум, — замест слоў я спашлюся на ўяўныя доказы. Крок за крокам — і мы здымем заслону з усёй гэтай справы... Рып, абнюхай паноў.

Тут Сідні Зум махнуў рукой — дакладней, зрабіў кароткі рух запясцем.

Дрэсіроўшчыку жывёл было б вядома, што рух куды больш, чым словы, стымулюе службовую аўчарку да дзеянняў. Эфект быў надзвычайны. Сабака ашчацініўся, уважліва абышоў усіх трох і з варожым выглядам абнюхаў іх вопратку.

— Пойдзем, капітан, — сказаў Сідні Зум.

Ён павярнуўся і пайшоў з пакоя з Рыпам.

— Няхай машына застаецца тут, — сказаў Зум, калі яны, выйшлі на ганак з дома, дзе засталіся тры збянтэжаныя тыпы, — мы пойдзем нацянькі да дома, дзе жыве маладзіца.

Капітан Махоні пайшоў побач.

— Зум, — заўважыў ён спакойна, — ты хоць уяўляеш мэту сваіх дзеянняў?

— Так, — адным складам адказаў той.

Яны прыспешылі хаду.

— Шукай, — загадаў Зум, махнуўшы рукой.

Сабака гаўкнуў, потым пачаў кружыць, нешта вынюхваючы і забягаючы спачатку наперад, потым адхіляючыся ўлева і ўправа.

Яны ішлі хутка і моўчкі. Капітану Махоні было вельмі нялёгка паспяваць за спадарожнікам. Часам ён трывожна паглядаў сваімі задуменнымі вачамі на твар Зума. Але той заставаўся нерухомым, нібыта высечаным з каменя.

Толькі калі Зум і Махоні дайшлі да месца, дзе знайшлі забітага, сабака раптам тройчы гаўкнуў, падбег да іх, потым паімчаў назад да незабудаванага пляца. Гэта была латка зямлі за дарожным знакам, парослая хмызняком. Як гэта непазбежна здараецца ў такіх месцах, там было панакідана рознага смецця.

— Здаецца, — заўважыў Зум, — сабака нешта знайшоў.

Капітан Махоні кінуўся наперад і першы апынуўся ў хмызняку. Ён пачаў разграбаць лісце. Сабака таксама апантана дзёр лапамі зямлю, як бы стараючыся дапамагчы. Махоні выпрастаўся і прысвіснуў.

— Пакліч адсюль сабаку, Зум. Тут на зямлі пісталет сорак пятага калібру. Могуць быць адбіткі пальцаў — і калі так, я хацеў бы іх захаваць.

Зум даў кароткую каманду.

Сабака лёг на жывот, паклаўшы пысу на пярэднія лапы.

Капітан Махоні дастаў з кішэні кавалак вяроўкі. Падсунуўшы адзін яе канец пад дула, ён завязаў вузел і ўзняў пісталет.

Зум буркнуў нешта, выказваючы згоду. Бо на пісталеце былі адбіткі пальцаў.

— А зараз, капітан, калі ты не супраць, вернемся ў дом, дзе жыў Пэйн, і, можа, даведаемся, каму ён належыць. І прашу зрабіць для мяне ласку — нікому не казаць, дзе знайшлі пісталет.

Капітан Махоні ў адказ уздыхнуў.

— Зум, на кароткі час я даю табе свабоду дзеянняў.

— Ну, тады пайшлі, — сказаў Зум.

Яны пайшлі да дома гэтак жа шпарка, як і раней, уяўляючы сабой дзіўную пару — доўгі, як жэрдка, Зум з ястрабінымі вачыма і ніжэйшы ростам паліцэйскі з матляючымся на вяроўцы пісталетам.

Камердынер адчыніў ім дзверы.

Зум загадаў яму паклікаць адваката і кухара. Усе яны сабраліся ў зале кватэры нябожчыка, і па іх адразу было відаць, што яны нервова вельмі напружаныя.

— А Кім, — сказаў Зум, — гэта пісталет містэра Пэйна?

Кітаец слізгануў вачыма па пісталеце і перавёў позірк на Зума.

— Той самы, — адказаў ён.

— Прашу прабачэння, сэр, — умяшаўся камердынер, — але гэта не той пісталет. На пісталеце містэра Пэйна якраз пад засцерагальнікам была маленькая плямка ржы.

— А, — сказаў, з'едліва ўсміхаючыся, Зум, — мне падалося, вы гаварылі, што ў містэра Пэйна быў рэвальвер трыццаць восьмага калібру, а не аўтаматычны пісталет сорак пятага калібру.

Твар камердынера быў падобны на маску.

— Так, сэр, — адказаў ён.

Капітан Махоні з цікавасцю паглядзеў на камердынера.

— Вы хацелі б дадаць што-небудзь, Моклі?

— Не, сэр.

Зум кіўнуў галавой.

— Не, — сказаў ён, — ён больш нічога не скажа.

Капітан Махоні задумліва глянуў на Зума.

— Ведаеце, Зум, мы павінны мець доказы. Мы можам лічыць тое ці іншае дастатковым для сябе, але да таго, калі зможам нешта зрабіць, мы павінны мець дастатковыя доказы для суда прысяжных.

Слова ўзяў Зум. Гаварыў ён рашуча, з металам у голасе:

— Давайце паглядзім на слабыя месцы ў справе, якую мы закруцілі супраць жанчыны. Давайце аналізаваць ключы да разгадкі забойства і пастараемся ўявіць, што магло здарыцца. Пэйн хаваў каштоўнасці тут. Ён пачуў шум: выявіў, што камянёў больш няма — іх укралі. Нешта дало яму дастатковыя падставы, каб кінуцца наўздагон за жанчынай. Гэта нешта, відаць, было нейкім прыкметным доказам. Уявім для пачатку, што ён знайшоў частку парваных пацерак — некалькі сінтэтычных рубінаў, раскіданых па падлозе. Ён, натуральна, падабраў тыя рубіны, каб скарыстаць іх супраць жанчыны. Потым кінуўся ўслед за ёй. Ішоў ён насустрач ветру. У той час ліў дождж. Пэйн вымак. Але гэта не спыніла яго. Мяркуючы па яго характары, Пэйн быў вельмі рашучы чалавек. Але па дарозе да дома, дзе жыве міс Пэйн, нешта прымусіла яго павярнуць назад. Менавіта што? Мы можам быць дастаткова ўпэўненыя ў тым, што ён не дайшоў да кватэры. Інакш ён узняў бы там вэрхал — такі ён ужо быў чалавек. Пэйн аказаўся тварам у другі бок, калі ў яго стрэлілі ззаду, з яго пісталета. Што прымусіла яго павярнуцца назад? Што прымусіла аддаць зброю? Зразумела, нехта, парады каго Пэйн шчыра браў на веру, дагнаў і пераканаў яго, што той абраў памылковы шлях і таму павінен вярнуцца дадому, выклікаць паліцыю, каб тая занялася гэтай справай, каб адпомсціць жанчыне. Потым гэта асоба, авалодаўшы пісталетам, дачакалася выбуху грому і выстраліла ў патыліцу Пэйну. Гэтая ж асоба падабрала яшчэ некалькі рубінаў і параскідала іх такім чынам, каб паказаць дарогу да дзвярэй дома, дзе жыве жанчына. Адлегласці паміж асобнымі камянямі былі не такія, як у тым выпадку, калі б рубіны самі сыпаліся з ніткі. Бо тады б яны кучай бразнуліся аб брук і разляцеліся ў розныя бакі. Яны ж ляжалі так, як быццам нехта наўмысна параскідаў іх так, каб прывесці паліцыю да дзвярэй дома. Дык вось, адзінай асобай, на маю думку, з тых, хто змог бы адгаварыць містэра Пэйна і дамагчыся, каб ён аддаў зброю, а потым накіраваць назад, з'яўляецца...

Сідні Зум спыніў позірк на адвакаце. Герхард засмяяўся.

— Спрытна прыдумана, Зум, але нічога не варта ваша тэорыя, хоць яна і вельмі прывабная, але як вы збіраецеся даказаць, што пацеркі парваліся тут, у гэтым пакоі? Вы поўзалі на карачках, калі першы раз прыйшлі сюды. Шукалі рубіны. Але вас чакала расчараванне. Ваша зацікаўленасць да маладой жанчыны прывяла да таго, што вы сфабрыкавалі па-майстэрску прыдуманую тэорыю. Але яна разлезецца па швах — перад судом прысяжных.

— Прынясіце пыласос, А Кім, — звярнуўся Зум да кітайца.

Кухар нячутна выслізнуў з пакоя.

Камердынер пераглянуўся з адвакатам.

Кітаец вярнуўся з пыласосам. Сідні Зум адкрыў яго, выцягнуў адтуль камеру з смеццем, высыпаў тое, што ў ёй было, на падлогу.

Прысутныя адразу ж заўважылі сярод пылу некалькі рубінаў. Яны пераліваліся чырвоным водбліскам у промнях сонца, што свяціла праз масіўныя вокны.

— Так, — пагадзіўся Зум, — я шукаў тут рубіны. Калі ж не знайшоў, то зразумеў, што маю справу з разумным злачынцам. Але я заўважыў таксама, што па падлозе не так даўно прайшліся пыласосам.

Камердынер зірнуў на адкавата і аблізаў вусны. Адвакат насупіўся.

— Гэта, зразумела, — сказаў ён, — даволі важкі доказ, Зум. А Кім меў бы выгоду ад смерці. Ён некалькі разоў паводзіў сябе падазрона. Магчыма, вы маеце рацыю.

— А Кім не мог угаварыць Гары Пэйна, каб той ішоў на кватэру Евы, — паволі і пераканаўча сказаў Зум з халоднай усмешкай. — І я не думаю, што на пісталеце мы знойдзем адбіткі пальцаў А Кіма.

Адвакат уважліва паглядзеў на пісталет.

— Ну, канечне, — усклікнуў ён, — адбіткі пальцаў! Ну, што ж, бясспрэчна, гэта адбіткі не маіх пальцаў, паколькі я б нічога не выйграў ад смерці майго кліента. Наадварот, я прайграў. Дзякуючы яму ў мяне была адвакацкая практыка.

— Значыць, вы скіроўваеце ўсе падазрэнні на мяне? — спытаў, скрывіўшыся, камердынер.

— Адбіткі пальцаў, — паціснуў плячыма адвакат, — скажуць самі за сябе.

Сэм Моклі разважліва глядзеў на адваката.

— Ну што ж, — сказаў капітан Махоні, — мы возьмем адбіткі пальцаў прысутных.

— Відаць, — прапанаваў Зум, — мы можам таксама агледзець шафы для адзення. А што, калі знойдзецца доказ таго, што адзін з іх аказаўся пад дажджом у мінулую ноч. Да таго ж дзіўна, што няма ніякіх прыкмет таго, што ў ложку Гары Пэйна спалі. Усе згодны з меркаваннем, што ён вылез з пасцелі, каб гнацца за злачынцам. Я не вельмі б здзівіўся, калі б даведаўся, што прасціны замянілі на чыстыя і ложак перасцілалі, бо па прасцінах і навалачцы, што былі раней, можна было вызначыць, што Пэйн трымаў пад падушкай пісталет.

— Адбіткі пальцаў на пісталеце — самы важны доказ, — паволі выгаворваючы кожнае слова, сказаў адвакат. — Суд будзе разглядаць справу на падставе іх. Усё астатняе — усяго толькі меркаванні.

Капітан Махоні ўважліва паглядзеў на адваката.

— Між іншым, — працягваў адвакат, — камердынера пэўны час не было ў доме ў мінулую ноч. Я спрабаваў знайсці яго адразу ж, як з дома выйшаў містэр Пэйн.

Рухі камердынера былі настолькі хуткія, што наўрад ці маглі трапіць у поле зроку прысутных. Непрыкметна падкраўшыся да пісталета, які ляжаў на стале, ён згроб яго і стрэліў — і ўсё гэта адным рухам.

Куля трапіла ў жывот адвакату. Уся яго фізіяномія выказала здзіўленне, выраз гэты знік, калі ў яго трапілі яшчэ дзве кулі.

Сэм Моклі адскочыў назад, размахваючы пісталетам у бок Зума і капітана Махоні.

— Рукі ўгору! — загадаў ён.

Але ён забыўся пра адну акалічнасць — прысутнасць сабакі.

Той мільгануў рудой маланкай і ўпіўся зубамі ў руку з пісталетам. Імклівая маса ў семдзесят пяць фунтаў, узмоцненая паскарэннем, навалілася на выцягнутую руку і пачала яе выварочваць.

Зброя вывалілася са здранцвелых пальцаў.

Капітан Махоні зрабіў крок наперад, у яго руках бліснулі кайданкі.

— Адпусці, Рып, і кладзіся, — загадаў Зум.

Сабака адпусціў руку.

Сэм Моклі падаў рукі для кайданкоў, з правай, там, дзе засталіся сляды ад клыкоў сабакі, капала кроў.

— Апранайце, — сказаў ён спакойным голасам. — Я дабраўся нарэшце да гэтага лгуна, махляра, шэльмы, да гэтага адваката-забойцы. Вы мелі рацыю ва ўсім, апрача таго, што мы абодва, я і Герхард, пайшлі ўслед за Пэйнам. Усё гэта задумаў адвакат. У мяне крымінальнае мінулае. І ён ведаў гэта. Гэта ён уладкаваў мяне сюды на працу. І ён жа выказаў думку, што мы можам адправіць на той свет Пэйна, а віну за забойства ўзваліць на жанчыну. Меркавалася, што адвакат будзе садзейнічаць мне, а я ў сваю чаргу падзялюся з ім атрыманай спадчынай. Ён прымусіў мяне стрэліць, каб такім чынам атрымаць нада мной уладу. Толькі я не магу ніяк зразумець, як гэта, каб вас чорт пабраў, удалося знайсці пісталет? Мы занеслі пісталет да заліва і кінулі ў ваду.

Капітан Махоні павярнуўся да Сідні Зума.

— Ну, зразумела, капітан, — сказаў той з халоднай дзелавой усмешкай, — я мусіў крыху вас падурыць, каб усё разыграць так, як мне хацелася. Рып — добра абучаны і разумны сабака, але нават ён не змог бы зрабіць на самай справе тое, што вы бачылі. Адбіткі на пісталеце — мае ўласныя. Я ведаў, што забойства было здзейснена адным стрэлам з аўтаматычнага пісталета сорак пятага калібру. Таму я купіў такі самы пісталет, пакінуў на ім адбіткі пальцаў і схаваў яго так, каб гэта бачыў Рып. Калі я загадаў яму шукаць пісталет, ён, натуральна, падумаў, што гэта гульня. Ён пабег да таго месца, дзе я прыхаваў зброю — пасля таго, як я прывёў яго бліжэй да сховішча. Мне падумалася, што гэта магло б дапамагчы пры допыце.

Капітан Махоні сярдзіта глянуў на Зума.

— І ты пакінуў пісталет зараджаны, у баявой гатоўнасці, толькі таму, што, на тваю думку...

Зум паціснуў плячыма.

— Як ты сам гаварыў — для абвінавачвання патрэбны доказы.

Капітан Махоні ўздыхнуў.

— Зум, здаецца, я нямала пабачыў розных тыпаў, што займаюцца нашай справай, але такіх бязлітасных шэльмаў сустракаць яшчэ не даводзілася... Ну, а як наконт маладзіцы? Нават калі ты не памыляешся ў сваіх меркаваннях, яна ж такі прыходзіла сюды, каб украсці камяні. Пацеркі парваліся, і яна не заўважыла гэтага, пакуль не вярнулася ў свой пакой. Потым яна знайшла частку пацерак і, натуральна, спрабавала схаваць іх... таму і адарвала ад паштовай скрынкі наклейку з прозвішчам. Цікава, можа, яна схавала тыя камяні ў паштовай скрынцы? Ты часам не ведаеш?

Сідні Зум заўважыў скіраваны ў яго бок пільны позірк капітана.

— Ведаеш, капітан, ты даволі разумны хлопец — часам. Але ж не думаю, што нават ты настолькі разумны, каб калі-небудзь дазнацца, што здарылася з тымі камянямі — ці распачаць на падставе дастатковых доказаў справу супраць жанчыны за іх крадзеж. Ты ж ведаеш, каб абвінаваціць, патрэбны доказы. Асабіста я думаю, што гэтыя камяні будуць урэшце прададзены якому-небудзь калекцыянеру, які з радасцю заплаціць за іх самую высокую цану, не задаючы ніякіх пытанняў, і што маладзіца атрымае кругленькую суму грошай.

Капітан Махоні аблізнуў вусны.

— Зум, з тваімі ідэямі аб справядлівасці часам, відаць, і можна пагадзіцца. Але ж ты даў прысягу сачыць за выкананнем законаў. І павінен выконваць свой абавязак.

— Ты забыўся пра тое, што прымусіў мяне аддаць знак і пасведчанне, — усміхнуўся Зум. — Лепш паспяшайся, капітан, цябе чакае мноства падзяк за хуткае і ўмелае вырашэнне справы аб забойстве. Хай яно і далей будзе вось так. І, гаворачы пра закон, помні, што заўсёды ёсць закон вышэйшы за той, што прыдумаў чалавек.

Капітан Махоні глыбока ўздыхнуў.

— Зум, якое дзіўнае спалучэнне ў табе! Шырокая душа, нават гатоўнасць рызыкаваць дзеля аднаго і бязлітаснасць — да другога!

— Я жыву такім жыццём, якім яго сабе ўяўляю, — заўважыў Зум.

Капітан Махоні пайшоў да тэлефона.

— Прышліце групу расследавання забойстваў, крымінолага і машыну, — заказаў ён, датэлефанаваўшыся да ўправы, — і перадайце сяржанту Громлі, каб ён пакінуў у спакоі гэту жанчыну па прозвішчы Пэйн. На гэты раз інтуіцыя яго падвяла.